Αθήνα Beijing

"Aναζητώντας ένα κοινό έδαφος"

Η αλήθεια μιας πόλης δίνει πάντοτε μια ιδιαίτερη ποιότητα ολοκλήρωσης της ιστορίας της αλλα και της συνέχισης της.
 
Η Κινέζικη παγόδα, το δειλό φώς στα ανοίγματα του τέμπλου και η αντανάκλαση τους μας δείχνουν τον μύθο που ταξιδεύει μαζί τους, την ανθρώπινη ύπαρξη συνδεδεμένη με τη φύση και τον κόσμο, τον πολιτισμό. Απο την άλλη πλευρά η ιδέα της Κινέζικης παγόδας ολοκληρώνεται στις ατσάλινες φιγούρες των μεταναστών. Στη σκληρή επιφάνεια του ατσαλιού και στην δυνατή αντανάκλαση του υπάρχει μια ακόμα πραγματικότητα, αυτή του λόγου, της αρχής της χειραφέτησης της ανθρώπινης λογικής μεσα στους κανόνες της σύγχρονης εποχής. Ειναι η τέχνη ο διαμεσολαβητής μεταξύ του μύθου και του λόγου; Είναι η τέχνη που ψαχουλεύει τις ‘αποσκευές’ των απόδημων, τις γεμάτες, αναμνήσεις, ιστορία, μουσική, ήχους, αρχιτεκτονική, εικόνες, θέατρο; Βρίσκουν όλα αυτά κάποια θέση στην καινούρια γή; ‘Ολα αυτά τα ίχνη πολιτισμού, που πηγαίνουν;
 
Μέσα απο την εμπειρία μου, μέχρι τώρα, στην τέχνη του χρόνου, την αρχιτεκτονική, όπως αναφέρει ο Alberto Perez-Gomez«....αφού βοηθάει να δώσουμε σχήμα/μορφή στην εμπειρία μας στον χρόνο»[1], αντιλαμβάνομαι τον τρόπο με τον οποίο έχει δομηθεί και κατοικηθεί η Αθήνα, τον τρόπο που διαφορετικοί πολεοδομικοί ιστοί έχουν συνυπάρξει κατά τη διάρκεια των αιώνων, φτιάχνοντας κάτι παράλογο και αυθαίρετο. Αυτό που κυρίως παρουσιάζεται ειναι η αρχιτεκτονική της απομόνωσης , αποκομένη απο τον αστικό ιστό και την πραγματικότητα του. Υπάρχει στο πολιτισμό μας ενα ‘κοινό έδαφος’ συγκροτημένο απο όλα τα είδη τα ίχνη και θραύσματα και αφανείς συνέχειες ετσι ώστε η αρχιτεκτονική να είναι σχετική και ηθική;
 
Μια απάντηση σε αυτό, θα μπορούσε να είναι μια ενδημική παράδοση αναπτυγμένη απο μια δημιουργική συνάντηση μεταξύ δυο διαφορετικών πολιτισμών, ίσως του Βυζαντινού και του Βενετσιάνικου/Γαλλικού, σε συγκεκριμένα παραδείγματα.
Στο νησί Τήνος των Κυκλάδων, όπου το τοπίο, η γή αποτελεί ‘κοινό έδαφος’των κατοίκων, αφού η παραγωγή μαρμάρου και πέτρας καλύπτει τις ανάγκες της καθημερινής τους ζωής, αλλά επίσης τους οδηγεί στην τέχνη και στην επικοινωνία. Υπάρχει μια πολιτισμική κατάσταση ακόμα ενεργη και έγκυρη. Υπάρχουν ίχνη απο διαφορέτικα πολιτισμικά παραδείγματα, τοποθετημένα σε ένα ‘κοινό έδαφος’ (λογοτεχνικά η γή, μεταφορικά η τέχνη), τα οποία αναπτύσουν μια δημιουργική συνύπαρξη, αλλά και μια συνέχεια.
Μια ιδιαίτερη αναφορά στο συγκεκριμέννο θέμα – διαλεκτική δημιουργία- είναι εμφανές στην παλιά πολη του Πόρτο όπου η αραβική αίσθηση πολιτισμού σγγίζει το μεγαλείο του μπαρόκ, οπου η λάμψη των αζουλέχος (αραβικά πλακακια με ιδιαίτερη τέχνη) αγγίζει την συμβολική γλώσσα του μπαρόκ.
Ενδεχομένως αυτό που χρειαζόμαστε είναι χώροι επικοινωνίας, «.. μια ερμηνεία ενος τρόπου ζωής έγκυρου για την εποχή μας»[2]. Ο Αλμπέρτο Πέρεζ Γκόμεζ αναφέρει τον Πύργο της Βαβέλ, « Αν ο πύργος της Βαβέλ εφοδιάζει την αρχιτεκτονική με ένα παράδειγμα, αυτό το παράδειγμα γέρει μια προειδοποίηση, όπως ξέρουμε όλοι, ο πύργος δεν μπορούσε να τελειώσει – αυτό το κέντρο δεν θα κρατούσε. Με το να μπερδέψει τους χτίστες, γλώσσες και διασκορπίζοντας τους μακρυά, κατα μήκος και κατα πλάτος της γής, ο Θεός τους επέβαλλε απλά, τη μοίρα που είχαν ζητήσει να αποφύγουν. Μια πλευρά της ιστορίας είναι χωρίς αμφιβολία να δείξει οτι απο μόνοι τους οι άνθρωποι στερούνται τη δύναμη να εφοδιάσουν τον εαυτό τους με ένα κέντρο.»[3]
 
Στο έργο του Χάρη Κοντοσφύρη, η Κινέζικη παγόδα ακολουθούμενη απο την αντανάκλαση της επιπλέει πάνω σ’έναν ορίζοντα, ένα σκηνικό. Οι 10.000 Κινέζοι απόδημοι στην Αθήνα χρειάζονται να δώσουν τη δική τους παράσταση και ερμηνεία στο σκηνικό της καθημερινής ζωής. Τι θα μπορούσε να είναι ο διαμεσολαβητής του «μύθου» τους και του «λόγου» τους, της πραγματικότητας τους, ειναι το ‘θέατρο’ της καθημερινής ζωής. Ενας χώρος ‘παρουσίασης’ και επικοινωνίας όπου η φιγούρα η δική τους θα μπορούσε να αντικατοπτρίζεται και να αντανακλάται πάνω σε καποια αλλη φιγούρα, κάποιου άλλου απόδημου.
Όπως εξηγεί ο Dalibor Vesely: "Το να είσαι δημιουργικός σήμερα είναι ένα διαφορετικό καθήκον. Απαιτεί μια ανάμειξη στον τρόπο του φτιάχνω που δεν είναι μόνο συμμετοχικός, αλλά που μπορεί να γεφύρώσει το κενό μεταξύ χειραφετημένου αντικειμένου και συστήματος και της συγκεκριμένης πραγματικότητας της ζωής (κόσμου) μας."
Υπάρχει μια βαθεία ανάγκη, στον θραυματισμένο μας πολιτισμό να βρούμε και να διασαφηνίσουμε ενα κοινό ήθος. Η διαβεβαίωση μιας πολιτιστικής ταυτότητας , αλλά και η μετατόπιση του πολιτισμού σε ενα ξένο αστικό περιεχόμενο, αλλά και η συνέχεια του και η αλλαγή όταν οι παραδόσεις αλλάζουν ως μέρος μιας φυσικής ροής αποτελεί πολύ σημαντικό θέμα της εποχής μας.
Η εμπειρία του κόσμου που μας περιβάλλει, μας επιτρέπει να ανκαλύπτουμε μια ιδιαίτερη ποιότητα ζωής και να συνειδητοποιούμε οτι τα πράγματα γύρω μας δεν είναι ολοκληρωτικά δικά μας ανοίκουν στην πολιτιστική μας παράδοση που δημιουργεί μια ιστορία ιδεών, η οποία οφείλει να έχει έννοια/ουσία και συνέχεια.

 
Αναφορές.

2. Harries Karsten, The Ethical Function of Architecture,(The MIT Press), Introduction: Postmodern Prelude, p.11.
3. Perez – Gomez Alberto and Paletier Louise, Architectural Representation and the Perspective Hinge,(The Mit Press), The Voicec of Space,p.184.
4. Vesely Dalibor, Architecture, Communication and the real World, Scroope no.6, Lectures at the Cambridge school of Architecture.